ဝက္ခ္ဟာရြာသည္သမိုင္းဝင္ကမၻာကသိေအာင္ေက်ာ္ျကားေသာဘုရင္မြန္ခ္ကတ္ (ဘုရင္ရာမ၄)
၏အထိမ္းအမွတ္ေနရာျဖစ္သည္။ဘုရင္မြန္ခ္ကတ္သည္မိမိအတြက္သာမကထိုင္းနိုင္ငံအတြက္ပါဂုဏ္ေဆာ
င္ခဲ့ေသာေျကာင့္ဤရြာသည္ယေန့ထိတိုင္ထိုင္းလူမ်ိဴးမ်ားအတြက္ဂုဏ္ယူစရာျဖစ္သည္။ဘုရင္မြန္ခ္ကတ္သ
ည္ဤေနရာကိုေလွေတာ္အာခရတ္ေခ်ာင္ရဒတ္ခ်္နွင့္ျကြခ်ီလာ၍ေနျကတ္နိုင္သည့္အခ်ိန္နွင့္ေနရာမ်ားကိုတ
က္ခ်က္၍အတိအက်သက္ေသျပခဲ့ေလသည္။ဘုရင္သည္
"လ"နွစ္၏ကိုးလပိုင္းအဂၤါေန့၊ေခ်ာင္လာေခတ္၁၂၃၀ခု၊နဂါးနွစ္၏ပထမဆံုးလဆန္း
(ျသဂုတ္လ၁၈ရက္၊၁၈၆၈) တြင္ဤေနရာ၌ေနျကတ္မည္ဟု
(၂)နွစ္မတိုင္ခင္ကတြက္ခ်က္မိန့္ျကားခဲ့သည္။ေျမာက္လတ္တီက်ဳ၁၁ဒီဂရီ၃၈မိနစ္၊အေရွ့ေလာင္ဂ်ီက်ဳ၉၉ဒီဂ
ရီ၃၉မိနစ္၌ရွိေသာမေလးက်ြန္းဆြယ္အေရွ့ဘက္ကမ္းရိုးတန္း (သို့မဟုတ္)
စီရမ္နိုင္ငံ၏ပရာေခ်ာပ္ခီရီခန္းျပည္နယ္၊ဝက္ခ္ဟာရြာတြင္ေနျကတ္ျခင္းျဖစ္ေပၚမည္ဟုမိန့္ျကားခဲ့သည္။မန
က္၁၀နာရီ၄မိနစ္အခ်ိန္တြင္ေနျကတ္ျခင္းစတင္မည္ျဖစ္ျပီး၁၁နာရီ၃၆မိနစ္၂၀စက္ကန့္တြင္ေနအျပည့္ျကတ္
၍ေနျကတ္ျခင္းျဖစ္စဥ္တစ္ခုလံုးသည္၆မိနစ္၄၅စကၠန့္ျကာျမင့္လိမ့္ေပမည္။အဆိုပါေနျကတ္ျခင္းသည္ညေန
၁နာရီ၃၇မိနစ္၄၅စကၠန့္အခ်ိန္တြင္စတင္ေပ်ာက္ကြယ္သြားမည္ျဖစ္သည္။အေနာက္နိုင္ငံမ်ားမွဤကဲ့သို့တူညီ
ေသာတြက္ခ်က္မွူအေထာက္အထားမ်ားမရွိပါ။


   ထိုအခ်ိန္တြင္ထိုင္းလူမ်ိဴးမ်ားနွင့္နိုင္ငံျခားသားမ်ားသည္ဘုရင္ျကီး၏တြက္ခ်က္မွူတိက်မွန္ကန္ေျက
ာင္းသက္ေသျပရန္ေစာင့္ျကည့္ခဲ့ျကသည္။ေနျကတ္နိုင္မည့္ေန့ေရာက္လာခါနီးေသာအခါဘုရင္သည္ေခ်ာင
ဖရာယာသီရိစူရိယေဘာင္ခ်္အားစခန္းျကိုတင္ေဆာက္ခိုင္းေလသည္။ဘုရင္သည္ဤစခန္းအားသူ၏ျပင္ပသိ
ပၸံသုေတသနျပဳလုပ္ရန္နွင့္သိပၸံပညာရွင္မ်ားနွင့္နိုင္ငံျခားမွပညာရွင္မ်ားစုေဝးရာစခန္းအျဖစ္အသံုးျပဳခဲ့သည္။
ဘုရင္၏ေနျကတ္ျခင္းဆိုင္ရာတြက္ခ်က္မွူသည္တိက်မွန္ကန္ခဲ့ျပီးဤျဖစ္စဥ္ေျကာင့္နာမည္ပိုမိုေက်ာ္ျကားလ
ာခဲ့ေလသည္။သိပၸံပညာဆိုင္ရာအသံုးျပုေသာပစၥည္းကိရိယာမ်ားနည္းပါးေသာဘုရင္ျကီး၏သိပၸံပညာက်ြမ္း
က်င္မွူအားနိုင္ငံျခားသားဧည့္သည္ေတာ္မ်ားသည္မ်က္ျမင္ေတြ့ရွိခဲ့ေလသည္။သူ၏သိပၸံပညာရပ္ေလ့လာေဖ
ာ္ျပမွူမ်ားအားသိပၸံပညာရွင္မ်ားမွလက္ခံခဲ့ျကျပီးေနရာအႏွံအျပားမွလည္းေလ့လာဆည္းပူးခဲ့ျကသည္။သို့ေသ
ာ္ဤျဖစ္စဥ္ျပီးဆံုးေသာအခါထိုင္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ျကီးမားေသာဆံုးရွူံးမွူျကီးကိုရင္ဆိုင္ခဲ့ရေလသည္။အေျကာ
င္းမွာဘုရင္ျကီးသည္ဘန္ေကာက္သို့ျပန္ေရာက္ျပီး၅ရက္အျကာေအာက္တိုဘာလ၁ရက္ေန့၁၈၆၈ခုတြင္ငွက္
ဖ်ားေရာဂါျဖစ္၍နာမက်န္းကာနတ္ရြာစံေလသည္။


အေရးျကီးေသာထိုသမိုင္းဝင္ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ဘုရင္ျကီးအားအမွတ္တရအထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ေမလ၁၆ရက္၁၉၈၉
ခုနွစ္တြင္ဝက္ခ္ဟာ၌ဘုရင္မြန္ခ္ကတ္သိပၸံဥယ်ာဥ္စတင္တည္ေထာင္ရန္ဝန္ျကီးမ်ားအဖြဲ့မွအတည္ျပဳခဲ့ျကျပီး
ေမလ၃ရက္ေန့၁၉၉၀တြင္ဘုရင္မင္းျမတ္ဘူမိေပါအဒူယာဒတ္ခ်္မ
"ပရာေခ်ာပ္ခီရီခန္းျပည္နယ္၊ဝက္ခ္ဟာမွဘုရင္မြန္ခ္ကတ္သိပၸံဥယ်ာဥ္"
ဟုအမည္ေပးခဲ့သည္။ဘုရင္မြန္ခ္ကတ္(
ထိုင္းသိပၸံပညာ၏ဖခင္)အားဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ထိုဥယ်ာဥ္အားပညာေရးဌာနတစ္ခုအျဖစ္အေကာင္အထ
ည္ေဖာ္ရန္ဇြန္လ၁၆ရက္ေန့၁၉၉၃ခုနွစ္တြင္ပညာေရးဝန္ျကီးမွေျကညာခဲ့သည္။