3. ระบบนิเวศแหล่งหญ้าทะเล
          หญ้าทะเล(Sea Grass) เป็นพืชมีดอกชั้นสูงที่มีการปรับโครงสร้างเพื่อให้สามารถดำรงชีวิตในทะเล พบแพร่กระจายบริเวณชายฝั่งทะเลเขตร้อน และเขตอบอุ่น แหล่งกำเนิดของหญ้าทะเล อยู่บริเวณเขตอบอุ่นแปซิฟิคเหนือ ทะเลแคริเบียน ตะวันออกของแอฟริกา เขตร้อน ทางแปซิฟิคตะวันตกและทวีปออสเตรเลีย สำหรับในประเทศไทยพบทั้งทางฝั่งอ่าวไทยและทะเลอันดามัน โดยแหล่งหญ้าทะเลที่มีความอุดมสมบูรณ์ สามารถพบในบริเวณบ้านทุ่ง บ้านปากคลอง อ่าวปากเม็ง เกาะมุก เกาะลิบง และบริเวณอุทยานแห่งชาติหาดเจ้าไหม จังหวัดตรัง

พะยูน
          จัดเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่ปรับตัวไปอาศัยอยู่ในทะเลโดยเคยเป็นสัตว์บกมาก่อน มีวิวัฒนาการจนเท้าทั้งสี่ลดขนาดลงและพัฒนากลายเป็นครีบสำหรับว่ายน้ำ เป็นสัตว์น้ำที่เราเห็นในปัจจุบัน พะยูนแตกต่างจากโลมาและวาฬตรงที่ไม่มีครีบหลังแต่มีครีบหางแผ่แบนแยกออกเป็นสองแฉกและไม่มีแกนกระดูก ขณะว่ายน้ำครีบหางจะโบกขึ้นลงในแนวดิ่ง ซึ่งต่างจากปลาที่โบกในแนวราบ ส่วนหัวของพะยูนจะกลมมนมีปากอยู่ทางด้านล่าง ริมฝีปากบนหนา มีหนวดขึ้นประปราย เมื่อพะยูนเพศผู้โตเต็มวัยจะมีเขี้ยวยาว 1 คู่ บริเวณขากรรไกรบนลักษณะคล้ายงาช้างยื่นออกมาชัดเจน

ระบบนิเวศน์แนวปะการัง
           แนวปะการังเป็นแหล่งกำเนิดความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตนานัปการ เช่น ความสัมพันธ์ในห่วงโซ่อาหาร เป็นการถ่ายทอดพลังงานอาหารและพลังงานหมุนเวียนในกลุ่มสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในแนวปะการัง นอกจากนี้แนวปะการังยังเป็นแหล่งอาศัยของสิ่งมีชีวิตที่ต่างพึ่งพาอาศัยกัน เช่น ปลาการ์ตูนกับดอกไม้ทะเล หอยมือเสือกับสาหร่ายซูแซนแทลลี เม่นทะเลกับปลาข้างใส ปูปะการังกับกัลปังหา ปูเสฉวรกับดอกไม้ทะเล ปลาบู่กับกุ้งดีดขัน เป็นต้น

ดอกไม้ทะเล (Sea Anemone) 
          เป็นสัตว์ที่ไม่มีกระดูกสันหลังจัดอยู่ในกลุ่มเดียวกันกับปะการังและแมงกะพรุน แต่มีรูปร่างที่เป็นโพลิป(Polyp) ด้านหนึ่งเป็นฐานใช้สำหรับยึดเกาะอีกด้านหนึ่งมีหนวดจำนวนมากจัดเรียงตามแนวรัศมีคล้ายกลีบดอกไม้ โดยมีปากอยู่ตรงกลางของลำตัว รูปร่างของดอกไม้ทะเลมีหลายชนิดทั้งหนวดสั้น หนวดยาว หนวดจิ๋ว หนวดปม หนวดลูกปัด เป็นต้น

ตัวอย่างสัตว์น้ำที่จัดแสดงในระบบนิเวศแนวปะการัง
พันธุ์ปลาขนาดใหญ่ในแนวปะการังฝั่งอ่าวไทย เช่น
          1. ปลาสินสมุทรลายบั้ง SIX – BANDED ANGELFISH : Pomacanthus sexstriatus
          ริมฝีปากหนา ครีบหลังทั้งสองตอนเชื่อมติดกัน ครีบอกเป็นรูปสามเหลี่ยม ตัวสีไพลอ่อน ด้านหลังตามีคาดสีขาวจากด้านหลังลงมากลางแก้ม กลางตัวมีคาดสีดำ 6 แถบสีเข้มจางต่างกัน ปลายครีบหลัง ครีบก้นและครีบหางมีจุดสีฟ้ากระจัดกระจาย อาศัยตามกองหินใต้น้ำ เกาะแก่ง แนวปะการังในอ่าวไทยและฝั่งมหาสมุทรอินเดีย มีขนาดประมาณ 30 เซนติเมตร กินกุ้ง หอย และฟองน้ำ นำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม
          2. ปลานกแก้ว RIVULATED PARROT FISH : Scarus fasciatus
           ลำตัวแบนข้าง ปากเล็ก ฟันใหญ่ ครีบหางปลายตัด ตัวสีเขียวอมฟ้า ส่วนหัวมีสีชมพูมีลายสีเขียวสลับ ครีบอกและครีบท้องสีฟ้าและเหลือง อาศัยในกองหินใต้น้ำและแนวปะการัง พบทั่วไป ทั้งในอ่าวไทยและฝั่งมหาสมุทรอินเดีย มีขนาดประมาณ 30 เซนติเมตร กินปะการังและสัตว์หน้าดินนำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงามและเป็นอาหาร
          3. ปลานกขุนทองสองตอน, ปลานกขุนทองสองสี BLACKFIN WRASSE : Hemigymnus melapterus
          รูปร่างยาวแบนข้าง ริมฝีปากหนาฟันด้านหน้าเป็นฟันเขี้ยวอยู่ข้างละ 2 ซี่ สีลำตัวแบ่งเป็น 2 ส่วน ส่วนหน้าสีจางกว่าส่วนท้ายซึ่งมีสีน้ำตาลอมดำ มีรอยแต้มสีน้ำเงินอมดำอยู่ด้านหลังตา 1 รอย ขอบตาเป็นวงสีขาว อาศัยตามหินกองและแนวปะการังทั่วไป มีขนาดประมาณ 23 เซนติเมตร กินสัตว์หน้าดิน กุ้ง ปู และหอย นำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม
          4. ปลาเขียวพระอินทร์ MOON WRASSE : Thalassoma lunare
          ลำตัวแบนเรียวยาว ครีบหางเว้าเป็นรูปโค้งวงพระจันทร์ ตัวสีเขียว  ด้านหน้ามีลายสีชมพู ครีบอกสีชมพูขอบฟ้า ขอบครีบหลัง ครีบท้อง และครีบหางมีสีชมพูอมน้ำเงิน ปลายหางมีสีเหลืองรูปพระจันทร์เสี้ยว อาศัยอยู่ตามแนวปะการังริมชายฝั่งทั่วไปในอ่าวไทยและฝั่งมหาสมุทรอินเดีย มีขนาดประมาณ 20 เซนติเมตร กินสัตว์หน้าดิน นำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม
พันธุ์ปลาขนาดเล็กในแนวปะการังฝั่งอ่าวไทย เช่น
          1. ปลาม้าลาย HUMBUG DASCYLLUS : Dascyllus aruanus
          ลำตัวแบนข้างค่อนข้างกลม ครีบหางเว้าตื้นมีปลายเรียว ตัวมีลายดำเข้มบนพื้นขาว ครีบหลัง ครีบก้น และครีบท้องดำ ครีบหางขาว อาศัยในแนวปะการัง พบมากในทะเลอันดามัน พบทั่วไป 5 - 6 เซนติเมตร ขนาดโตเต็มที่ประมาณ 10 เซนติเมตร กินแพลงก์ตอน และสัตว์หน้าดิน นำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม
          2. ปลาสลิดหินฟ้า YELLOW - TAILED DAMSELFISH : Chrysiptera parasema
          ลำตัวสีน้ำเงิน ครีบหางสีเหลือง สีทั้งสองจะตัดกันน้อยลงเมื่อมีอายุเพิ่มขึ้น แต่เมื่อถูกจับอาจเปลี่ยนสีเป็นสีน้ำเงินอมม่วง อยู่รวมกันเป็นฝูง พบได้ตามน่านน้ำไทย มีขนาดประมาณ 4 เซนติเมตร กินแพลงก์ตอนและสัตว์หน้าดินขนาดเล็ก นำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม
          3. ปลาสลิดหินเขียว GREEN PULLER : Chromis viridis
          เกล็ดใหญ่ ปากเล็ก ครีบหางเว้าลึก ตัวผู้ครีบหางจะยื่นยาวเป็นเส้นยาว และสีบนลำตัวเข้ม อาศัยอยู่ตามหินกองใต้น้ำและบริเวณหน้าดิน มีขนาดประมาณ 10 – 15 เซนติเมตร กินสาหร่าย สัตว์หน้าดิน นำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม
          4. ปลาโดมิโน หรือ ปลาสลิดหินสามจุด  THREE – SPOTTED DAMSELFISH, DOMINO : Dascyllus trimaculatus
          ลำตัวป้อมสั้นรูปไข่ ครีบหางเว้าตื้น ตัวสีดำมีจุดสีขาวอยู่เหนือตา 1 จุด กลางหลังเหนือเส้นข้างลำตัวข้างละ 1 จุด จุดสีขาวเห็นได้ชัดในปลาขนาดเล็ก เมื่อโตเต็มที่จะเลือนหายไป พบอยู่ตามแนวปะการังทั่วไปในน่านน้ำไทย มีขนาดประมาณ 6 เซนติเมตร กินสัตว์หน้าดิน นำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม
พันธุ์ปลาขนาดเล็กในแนวปะการังฝั่งอันดามัน เช่น
          1. ปลาโนรีเกล็ด, ปลาโนรี , ผีเสื้อครีบยาว PENNANT BUTTERFLY FISH : Heniochus acuminatus
          ครีบหลังยื่นยาวเป็นเส้นเดียวออกไป ครีบหางตัดตรง ตัวสีขาวเหลือง มีแถบสีดำหรือม่วง 2 แถบ พาดขวางลำตัวและครีบ ครีบหลัง ครีบอกและครีบหางสีเหลืองอ่อน อาศัยในเขตชายฝั่งตื้น ๆ หินกอง และแนวปะการัง พบทั่วไป 15 - 25 เซนติเมตร ขนาดโตเต็มที่ประมาณ 30-40 เซนติเมตร กินแพลงก์ตอนสัตว์ แมงกะพรุน และดอกไม้ทะเล นำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม
          2. ปลาสลิดหินสามจุด, โดมิโน THREE – SPOTTED DAMSELFISH, DOMINO : Dascyllus trimaculatus
          ลำตัวป้อมสั้นรูปไข่ ครีบหางเว้าตื้น ตัวสีดำมีจุดสีขาวอยู่เหนือตา 1 จุด กลางหลังเหนือเส้นข้างลำตัวข้างละ 1 จุด จุดสีขาวเห็นได้ชัดในปลาขนาดเล็ก เมื่อโตเต็มที่จะเลือนหายไป พบอยู่ตามแนวปะการังทั่วไปในน่านน้ำไทย มีขนาดประมาณ 6 เซนติเมตร กินสัตว์หน้าดิน นำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม
          3. ปลามุกประดิษฐ์ RETICULATE DASCYLLUS : Dascyllus reticulatus
          รูปร่างค่อนข้างกลม ตัวสีขาวอมเหลือง มีแถบสีดำพาดผ่านครีบอกเป็นแนวยาวจรดครีบท้อง และผ่านตลอดถึงครีบหลังตอนบน อาศัยในทะเลตามแนวปะการังฝั่งอันดามัน มีขนาดประมาณ 9 เซนติเมตร กินสัตว์น้ำขนาดเล็ก นำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม
          4. ปลากัดทะเล COMET : Calloplesiops altivelis
          ลำตัวแบนข้างสีน้ำเงินเข้มเกือบดำ ครีบหลังและครีบท้องแผ่กว้าง มีจุดสีขาวกระจายอยู่ทั่วตัว และจุดสีดำขนาดใหญ่อยู่กึ่งกลางลำตัวบริเวณครีบหลัง ชอบหลบซ่อนตัวตามซอกหลืบ และออกหากินตอนกลางคืน โอกาสพบเห็นจึงมีน้อย อาศัยในแนวปะการังทางฝั่งทะเลอันดามันมีขนาดประมาณ 8 – 12 เซนติเมตร กินสัตว์น้ำที่มีขนาดเล็กกว่า นำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม

ปลากัดทะเล

พันธุ์ปลาขนาดใหญ่ในแนวปะการังฝั่งอันดามัน เช่น

          1. ปลานกแก้วเขียว RIVULATED PARROT FISH : Callyodon fasciatus
          รูปร่างค่อนข้างป้อม ปากเล็กมีฟันเรียงกันเป็นแผ่น เกล็ดใหญ่ ตัวสีเขียว ฐานของเกล็ดสีแดง จะงอยปากและบริเวณแก้มมีสีแดงปนส้มและมีเส้นสีเขียว ครีบหางมีจุดสีเขียวประอยู่ทั่วไป อาศัยในหินกองและปะการังทั่วไปทั้งสองฝั่งทะเลไทย มีขนาดประมาณ 40 – 50 เซนติเมตร กินปะการัง สัตว์หน้าดิน ใช้เป็นอาหาร
          2. ปลาขี้ตังเบ็ดฟ้า POWDERBLUE SURGEONFISH : Acanthurus leucosternon
          รูปร่างแบนข้าง ปากเล็ก ตัวสีฟ้า ครีบหลังและโคนหางสีเหลือง มีเงี่ยงที่โคนหาง เมื่อตายสีจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลอย่างรวดเร็ว อาศัยในทะเลอันดามัน ไม่พบในอ่าวไทย พบมากที่สิมิลัน มีขนาดประมาณ 30 เซนติเมตร กินสัตว์และพืชนำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม
          3. ปลาขี้ตังเบ็ดเหลือง YELLOW SAILFIN TANG : Zebrosoma flavescens
          ลำตัวแบนข้าง รูปร่างคล้ายสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน ตัวสีเหลืองตลอด ครีบหางมีเงี่ยง ครีบหลังและครีบก้นค่อนข้างใหญ่ อาศัยในแนวปะการังในทะเลอันดามัน มีขนาดประมาณ 20 – 25 เซนติเมตร กินสัตว์น้ำขนาดเล็กและสาหร่ายทะเล นำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม
          4. ปลาวัวดำ BLACK TRIGGERFISH : Odonus niger
          ลำตัวแบนข้างรูปไข่ ครีบหางเว้าลึกเป็นรูปจันทร์เสี้ยวมีปลายเรียว ตัวสีน้ำเงินอมเทา ปากมีลายคาดสีน้ำเงินถึงครีบอกและตา ขอบเกล็ดเป็นตารางเห็นได้ชัด ครีบหลังและครีบก้นมีขอบสีน้ำเงิน ขนาดโตเต็มที่ประมาณ 40 เซนติเมตร อาศัยในแนวปะการังของทะเลอันดามัน กินกุ้ง หอย ปู และสัตว์หน้าดินต่าง ๆ เนื้อใช้บริโภคได้แต่เป็นปลาที่พบน้อยมาก

ปลาวัวดำ

หน้าที่ 1 | 2