..
...........................................................................................................................
Wednesday, November 28, 2012 11:36 AM
|
|
..............การดูนกเป็นกิจกรรมอย่างหนึ่งซึ่งนอกจากจะให้ความเพลิดเพลินสนุกสนานแล้ว ยังได้รับความรู้ความเข้าใจในธรรมชาติ “ นก ” ในความรู้สึกของคนหลายๆ คนเป็นเพียงสัตว์ตัวเล็กๆ ที่มีปีก ชอบส่งเสียงร้อง บินไปบินมาให้เห็นอยู่ทุกวัน หาใช่สัตว์ที่หายาก นี่คือปรากฏการณ์ทั่วไปที่หลายคนรู้สึกได้ แต่ความจริงแล้วเจ้านกตัวน้อยๆ เหล่านี้แหละ ที่มีบทบาทสำคัญ ในการรักษาไว้ซึ่งสมดุลย์แห่งธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมรอบๆ ตัวเรา ไม่ว่าจะเป็นการกำจัดแมลง หรือศัตรูพืช นอกจากนี้ยังเป็นตัวช่วยแพร่กระจายพันธุ์พืชให้ดำรงอยู่ ดังนั้นการดูนก เข้าใจธรรมชาติของนก และธรรมชาติรอบตัวเรา ย่อมนำมาซึ่งจิตสำนึกแห่งการอยู่ร่วมกันด้วยความรัก และความเกื้อกูลต่อกัน และกัน เห็น และเข้าใจในความสัมพันธ์ ระหว่างสิ่งแวดล้อมทางวัตถุกับสิ่งแวดล้อมที่มีชีวิตซึ่งก็รวมถึงมนุษย์ด้วย ดังนั้นการดูนกจึงเท่ากับเป็นการสะท้อนกลับมาดูตัวมนุษย์เองด้วย เพราะมนุษย์ก็คือส่วนหนึ่งแห่งธรรมชาตินั่นเอง สีสันที่สวยงาม เสียงร้องที่ไพเราะ พฤติกรรมที่น่ารักของนก จะช่วยหล่อหลอมให้จิตใจของเรามีความสุข ผ่อนคลายจากความตึงเครียดในการทำงาน ได้สัมผัสกับอากาศที่บริสุทธิ์ และธรรมชาติที่งดงามซึ่งยากยิ่งนักที่เราจะหาได้ในเมืองที่วุ่นวายจากการจราจร การเร่งรีบ และการแข่งขัน ให้รางวัลกับชีวิตบ้างเถอะ ด้วยการคืนสู่ความงามและ ความบริสุทธิ์แห่งธรรมชาติ โดยมีเจ้านกตัวน้อยๆ เป็นเพื่อนที่ให้ความสุข และความจริงใจ “ มาดูนกกันเถอะ ” ประโยชน์ที่ได้จากการดูนก 1. เพื่อเป็นการพักผ่อนเพลิดเพลิน 2. ทำให้เป็นคนช่างสังเกต หูไว ตาไว มีความละเอียดรอบคอบในการพิจารณาสิ่งต่างๆ 3. ได้รู้จักธรรมชาติ การออกไปดูนกทำให้เราได้สัมผัสกับธรรมชาติหลายๆ รูปแบบ รู้จักสภาพป่าลักษณะต่างๆ เช่น ป่าดงดิบ ป่าดิบเขา ป่าสน ป่าเบญจพรรณ ท้องทุ่ง และป่าชายเลน ได้เรียนรู้ธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมไปในตัว เพราะนกแต่ละชนิดจะมีการปรับตัวเอง มีการดำรงชีพในป่า หรือสภาพแวดล้อมที่เป็นของตนเอง อย่างเช่น อาจจะไม่พบนกที่หากินอยู่ตามชายทะเลในป่าดิบ เป็นต้น 4. ได้รับความรู้เกี่ยวกับนก เมื่อได้รู้จักสภาพแวดล้อมของนกแล้ว ยังจะทำให้เราได้รู้จักนกชนิดต่างๆ ที่ได้พบเห็น ไม่ว่าจะเป็นรูปร่างหน้าตา เสียงร้อง สีสัน ลักษณะการหากิน ชนิดอาหาร การทำรัง และพฤติกรรมการแสดงออกต่างๆ เช่น การเกี้ยวพาราสี เป็นต้น 5. เห็นความสัมพันธ์ต่างๆในธรรมชาติ นกกับสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติมีความสัมพันธ์กัน บางครั้งเมื่อเราพบนกชนิดหนึ่งเราก็จะบอกได้ว่าขณะนี้ฤดูหนาวกำลังเริ่มแล้ว เพราะนกตัวนั้นเป็นนกที่อพยพมาจากบริเวณทางเหนือของทวีปที่มีอากาศหนาว หรือเราพบนกบางชนิดในพื้นที่ก็แสดงว่า พื้นที่บริเวณนั้นเป็นพื้นที่ป่าเสื่อมโทรมลงไปแล้ว แต่บางชนิดก็บอกเราว่าป่านั้นเป็นป่าที่อุดมสมบูรณ์ มีต้นไม้ขนาดใหญ่ อย่างเช่น การได้พบนกเงือก เป็นต้น 6. เห็นคุณค่า และประโยชน์ของนก นกได้ให้ประโยชน์อย่างมากกับมนุษย์ และธรรมชาติ ช่วยในการแพร่พันธุ์ของพืช ช่วยกำจัดแมลง และหนอนที่เป็นศัตรูของพืช โดยที่เห็นกันง่ายๆ ก็คือ นกนางแอ่นที่เกาะตามสายไฟนับพันนับหมื่นตัว แต่ละตัวจะบินร่อนจับแมลงและยุงได้นับล้านๆ ตัว ซึ่งถ้าหากนกเหล่านี้ถูกทำลาย หรือถิ่นอาศัยถูกรบกวนจนไม่อาจอยู่ได้ เราก็จะไม่มีผู้ช่วยควบคุมแมลงเหล่านั้น ซึ่งก็จะต้องเสียงบประมาณเป็นจำนวนมากไปกับยาฆ่าแมลง และผลร้ายจากการตกค้างของสารพิษก็คงไม่พ้นที่จะตกกับมนุษย์เอง 7. ทำให้เกิดความรัก และเห็นคุณค่าของการอนุรักษ์นก เพียงแค่การไม่ทำร้ายนก และให้แหล่งอาศัยแก่นกในบริเวณบ้านของเรา ก็ถือเป็นการอนุรักษ์ทางอ้อมอย่างดีแล้ว การปลูกต้นไม้ เช่น ต้นไทร ต้นตะขบ หรือแม้แต่ต้นกล้วยในบ้านเรา ผลไม้เหล่านี้ก็จะเป็นแหล่งหาอาหารอย่างดีให้แก่นกตัวน้อยๆได้อาศัยจิกกิน หรือบางท่านอาจส่งเสริมด้วยการจัดที่ให้อาหารนก เช่น มะละกอสุก กล้วย ข้าวเปลือก พร้อมน้ำหวาน ไว้ตามมุมบ้านหรือใต้ต้นไม้ จะช่วยให้นกมีความคุ้นเคย และเข้ามาใช้บริการให้เราได้มีความสุขกับการที่นกมาจิกกิน หรืออาจจะเข้าร่วมกิจกรรมเกี่ยวกับการอนุรักษ์นก โดยการเข้าไปมีส่วนร่วม หรือการบริจาคให้กับองค์กร หรือกลุ่มที่มีกิจกรรมในการอนุรักษ์นก เป็นต้น การดูนกภาคสนาม การดูนกภาคสนาม เป็นการออกไปดูนกในธรรมชาติ โดยอาศัยอุปกรณ์ช่วย เช่น กล้องส่องทางไกล แบบตามเดียว (Scope) หรือแบบสองตา (Binocula) เนื่องจาก นกในธรรมชาติ จะเปรียว ไม่ยอมให้คนเข้าใกล้ ทำให้จำแนกด้วย ตาเปล่ายาก เนื่องจาก เห็นไม่ชัดเจน จึงจำเป็นต้องใช้อุปกรณ์ช่วย ข้างต้น อุปกรณืช่วย ทั้ง 2 อย่าง นี้ จะใช้ อย่างใด อย่างหนึ่ง หรือทั้ง 2 อย่าง ก็ได้ แต่ละอย่าง จะมีคุณภาพแตกต่างกันไป ตามราคาของอุปกรณ์นั้น อย่างไรก็ตาม ยังมีอุปกรณ์อีกหลายชนิด ที่จำเป็นสำหรับ การดูนกภาคสนาม แต่จะไม่ขอกล่าวในที่นี้ นอกจากนี้ มีข้อควรปฏิบัตอีกหลายวิธี สำหรับผู้ที่จะออกไปดูนกภาคสนาม ที่เป็นที่ยอมรับโดยทั่วไปพอสรุปเป็นข้อๆ รายละเอียดดังรูปนี้ จุดสังเกตุต่างๆ ในการดูนก ดูนกกันอย่างไร สำหรับผู้ที่เริ่มดูนก นกทุกชนิด คงเป็นนกใหม่ เพราะจะต้องเริ่มจาก การจำแนกชนิดของนกเหล่านี้ ให้ถูกต้อง เสียก่อน แม้นว่า จะพบเห็นบ่อยๆ ก็ตาม เมื่ออกไปดูนกแล้ว ไม่รู้จักนกที่พบ คงไม่สนุกแน่ ดังนั้นการจำแนกนกแต่ละตัว จึงจำเป็นสำหรับการดูนก เพราะเราจะทราบว่า นกที่เห็น เป็นชนิดใด มีพฤติกรรมอย่างไร แต่คงต้อง อาศัยประสบการณ์ในการดูนก หมั่นสังเกตุดู ลักษณะของนก เปิดดูคู่มือ รวมทั้งบันทึกรายละเอียด และสอบถามจากผู้รู้ ซึ่งหลักการจำแนกชนิดของนก เริ่มจากการสังเกตุ ดังนี้ *ข้อควรระวัง* ที่อาจทำให้เราจำแนกชนิดของนกผิดพลาด ก็คือ สีของนก ที่เปลี่ยนไปตามฤดูกาล และช่วงอายุ มุมมอง สภาพอากาศ ระยะห่าง และท่าทางของนกที่พบ หากไม่แน่ใจ ก็ไม่ควรรีบคาดเดาออกไป เพราะจะทำให้เกิดผิดพลาด คลาดเคลื่อนได้ ควรพยายามดูนกชนิดนั้นเรื่อยๆ เมื่อแน่ใจ แล้วค่อยจำแนกก็ไม่เป็นไร สำหรับการเริ่มต้นดูนกนั้น เพียงแค่นกตีทอง นกยาง นกปรอด หรือนกกระเต็น ก็พอให้เราเกิดความเพลิดเพลิน รวมทั้งธรรมชาติรอบๆ ข้างก็ช่วยให้เราเบิกบานใจโดยไม่รู้เบื่อด้วย อุปกรณ์ในการดูนก ส่วนใหญ่นกที่พบเห็นในธรรมชาติล้วนมีขนาดเล็ก และยังตกใจง่ายจนแทบไม่มีทางเข้าใกล้ได้เลย ดังนั้นการดูนกคงไม่สนุกแน่ หากนักดูนกไม่มีโอกาสเห็นนกอย่างชัดเจน อุปกรณ์ดูนกจึงเป็นสิ่งจำเป็นที่ช่วยให้ดูนกได้อย่างเพลิดเพลิน อุปกรณ์ต่างๆ ในการดูนก
การแต่งกาย การแต่งตัวเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงถึงในการเตรียมตัวก่อนออกไปดูนก เพราะนกในธรรมชาติย่อมคิดว่าคนเป็นศัตรู และคอยหลบหนีอยู่เสมอ นักดูนกจึงต้องแต่งกายพรางตัวให้กลมกลืนกับธรรมชาติ จนนกไม่ตื่นกลัว และสามารถ เข้าใกล้นกได้มากที่สุด เสื้อผ้าที่นักดูนกสวมใส่ต้องมีสีสันไม่ฉูดฉาด ควรเป็นสีที่กลมกลืนกับสภาพแวดล้อม เช่น สีเขียวเข้ม สีเทา หรือสีน้ำตาล ควรแต่งกายให้รัดกุม สวมเสื้อแขนยาว กางเกงขายาว เพื่อป้องกันหนามขีดข่วน สวมหมวกป้องกันศีรษะ และช่วยบังแดดเข้าตา รองเท้าควรเป็นชนิดใส่สบาย และหุ้มส้นกระชับพอดี และควรสวมถุงเท้าเพื่อป้องกัน การเสียดสีจากการเดินมากๆ นอกจากนี้ควรเลือกเสื้อผ้าให้เหมาะสมกับสภาพภมิอากาศ เช่น หากไปดูนกบนเขาสูงที่มีอากาศหนาวเย็น ก็ควรนำเสื้อกันหนาวไปด้วย นักดูนกควรแต่งกายให้รัดกุมด้วยเสื้อผ้า ที่มีสีกลมกลืนเข้ากับสภาพแวดล้อม ดูนกที่ไหน นักดูนกหน้าใหม่ควรเริ่มต้นดูนกใกล้บ้านก่อน เช่น ตามบริเวณสวนที่มีต้นไม้ร่มครึ้ม หรือบึงน้ำใส เพราะนกสวน และนกทุ่งไม่ค่อยตื่นกลัวคน จึงดู และจำแนกชนิดได้ง่ายกว่านกป่า เมื่อมีความชำนาญเพิ่มขึ้นจึงค่อยไปดูนกป่า และนกชายเลนที่จำแนกชนิดได้ยากขึ้น นกดูนกไม่ควรจำกัดการดูอยู่เฉพาะในสถานที่เพียงแห่งเดียว เพราะนกมีมากมายหลายชนิด และอาศัยในถิ่นอาศัยหลายหลาย นักดูนกจะมีโอกาสพบนกมากชนิดขึ้น เมื่อได้ไปดูนกในสถานที่ต่างๆ กัน นอกจากนี้ฤดูกาล ก็มีส่วนช่วยให้พบนกชนิดใหม่เพิ่มขึ้นด้วย โดยเฉพาะในช่วงฤดูหนาวที่มีนกย้ายถิ่นอพยพเข้ามา การออกไปดูนกจึงควรกำหนดสถานที่ และเวลาให้สัมพันธ์กันเช่น ช่วงฤดูหนาวควรออกไปดูนกอพยพตามชายทะเล ช่วงฤดูฝนควรไปดูนกประจำถิ่นในป่า นักดูนกควรศึกษาหารายละเอียดของพื้นที่ที่จะไปเพื่อใช้เป็นข้อมูลเบื้องต้นประกอบ การดูนกด้วย การใช้กล้องส่องทางไกล กล้องส่องทางไกลระบบสองตา (binoculars) มีอยู่หลายขนาดให้เลือกใช้ ที่เหมาะแก่การดูนกควรมีกำลังขยายขนาด 7 x 30 เพราะมีน้ำหนักเหมาะมือ ภาพไม่แคบจนมองหานกยาก และไม่ขยายมากจนภาพสั่นไหวง่ายขณะส่องดู ขั้นตอนแรกในการใช้กล้องส่องทางไกลระบบสองตา คือการปรับสภาพกล้องให้เหมาะกับตาโดยเริ่มจากการปรับระยะห่างของเลนส์ ให้ตรงกับตาทั้งสองข้าง โดยขยับกล้องหุบเข้าหรือกางออกจนกระทั่ง ทำให้มองเห็นภาพทั้งสองข้างซ้อนเป็นภาพเดียวกัน ขั้นตอนต่อไปคือการปรับความคมชัดของภาพ โดยเริ่มจากใช้ตาซ้ายเพียงข้างเดียวมองภาพที่ต้องการ แล้วปรับจนภาพนั้นคมชัดที่สุด จากนั้นให้มาปรับที่ตาขวา เนื่องจากคนส่วนใหญ่มีสมรรถภาพในการมองไม่เท่ากัน ดังนั้นที่เลนส์ใกล้ตาขวาจึงมีที่ปรับส่วนใหญ่จะมีเลข 0 และเครื่องหมาย +,- กำกับไว้ คนสายตาปกติให้ตั้งที่ 0 ส่วนคนสายตาไม่ปกติให้ลองหมุนปรับไปทางเครื่องหมาย + หรือ - จนได้ภาพชัดเท่ากับตาซ้ายซึ่งจะทำให้เมื่อมองภาพจากตาทั้งสองข้าง แล้วมีขนาดเท่ากันและชัดเจนที่สุด สำหรับผู้สวมแว่นตามักมีปัญหาในการใชักล้อง เพราะไม่สามารถแนบตาชิดเลนส์ใกล้ตาขณะที่สวมแว่นอยู่ ให้แก้ไขโดยกดพับปลอกยางหรือถอดพลาสติกซึ่งอยู่ที่ขอบเลนส์ใกล้ตาออก จะทำให้สามารถมองภาพได้ชัดเจนเหมือนคนสายตาปกติ โดยไม่ต้องถอดแว่นตาออกให้ยุ่งยาก ดูเวลาไหนดี เวลาเช้าเป็นช่วงที่ดีที่สุดสำหรับการดูนก นกส่วนใหญ่ออกหากินตั้งแต่เช้ามืด ทันทีที่ดวงอาทิตย์เริ่มส่องแสง เรื่อยไปจนสายจึงหลบพักผ่อน แล้วจะออกหากินอีกครั้ง เมื่อแสงแดดอ่อนในยามบ่ายคล้อย ช่วงเวลาทั้งสองนี้ นกค่อนข้างกระฉับกระเฉง ไม่หลบซ่อนตัว ทำให้พบเห็นนกได้ไม่ยาก การจดรายละเอียดเกี่ยวกับลักษณะ และพฤติกรรมของนกลงในสมุดบันทึก เป็นประโยชน์สำหรับการศึกษาเรื่องนก ข้อควรปฏิบัติ การดูนกกลุ่มเล็กๆเพียงสองสามคนจะทำให้มีโอกาศเห็นนกมากกว่ากลุ่มใหญ่ และช่วยกันจำแนกชนิดนกได้ง่ายกว่าไปตามลำพัง หากสามารถชวนผู้เชี่ยวชาญเรื่องนกไปด้วย ก็จะช่วยเสริมความรู้ได้มากขึ้นเมื่อถึงที่หมายต้องพยายามทำตัวให้เงียบที่สุด งดเว้นการส่งเสียงโดยไม่จำเป็น และหลีกเลี่ยงการดูนกในบริเวณที่ เป็นจุดเด่น อาจซุ่มดูนกโดยหาต้นไม้กำบังตัว ไม่ควรตื่นเต้นเกินไป จนทำให้นกบินหนี เมื่อพบนกแล้วพยายามจดจำรายละเอียดให้มากที่สุด ไม่ว่าจะเป็นสีสัน ลักษณะ พฤติกรรม ฯลฯ แล้วเปิดคู่มือดูนกพิจารณาว่า เป็นนกชนิดใด พร้อมทั้งบันทึกรายละเอียดที่สำคัญลงสมุดบันทึกไว้ สิ่งสำคัญที่สุดสำหรับนักดูนก ไม่ใช่การพบนกหายากแต่ต้องคำนึงถึง ความรับผิดชอบที่มีต่อนกและธรรมชาติ ต้องละเว้นการกระทำใดๆ ที่จะเป็นการรบกวนหรือทำอันตรายแก่นก พึงระลึกไว้เสมอว่า ความสุขของนกต้องมา นักดูนกควรซุ่มดูนกในที่มิดชิด เพื่อไม่ให้นกตื่นตกใจ
|
.
ขนาดรูปร่าง 
